O cukrzycy w dwóch słowach, autor: Monika Rafałowska

W ramach listopadowych akcji naszego Koła, jako podsumowanie i uzupełnienie, kilka słów odnośnie profilaktyki cukrzycy typu 2.

            Mimo, iż o cukrzycy mówi się dziś dosyć często to rok rocznie przybywa osób dotkniętych tą chorobą! W Polsce cierpi już około 3 mln osób.

           

            Cukrzyca jest chorobą charakteryzującą się zwiększonym stężeniem glukozy we krwi, zwanym hiperglikemią. Może być to spowodowane zaburzeniami wydzielania lub też działania insuliny. Rozwój cukrzycy związany jest z narastającą insulinoopornością (oporność komórek i tkanek na działanie insuliny), która na ogół zaczyna się wiele lat przed wystąpieniem jawnej cukrzycy.

           

            Istnieje kilka czynników zwiększających ryzyko zachorowania na cukrzycę Należą do nich głównie:

•  nadwaga (BMI ≥ 25 kg/m²)

•  niska aktywność fizyczna

•  cukrzyca występująca w rodzinie

•  nadciśnienie tętnicze ( ≥ 140/90mmHg)

•  hiperlipidemia (stężenie cholesterolu HDL ≤ 40mg/dl)

•  choroba układu sercowo-naczyniowego

•  zespół policystycznych jajników (PCOS)

•  stwierdzona w poprzednich badaniach nieprawidłowa glikemia na czczo ( > 100 mg/dl)

            Osoby znajdujące się w grupie ryzyka w szczególny sposób powinny zatroszczyć się o zmianę dotychczasowego stylu życia na zdrowszy. Ważnym elementem jest tu aktywność fizyczna, gdyż ona pozwala organizmowi spożytkować ewentualny nadmiar energii dostarczonej z pożywienia oraz usprawnić funkcjonowanie np. układu krwionośnego. Ponadto regularna aktywność fizyczna w ilości minimum 150 min/tygodniowo zmniejsza ryzyko powstawania cukrzycy o ok.65 %.

            Kolejnym aspektem, dość często bagatelizowanym, jest zdrowy sen, który powinien trwać 7-8 godzin na dobę. Brak snu zmniejsza insulinowrażliwość tkanek i komórek poprzez zwiększanie stężenia kortyzolu (tzw. hormon stresu). Co ważne odpowiedni sen chroni nas również przed rozwojem nadwagi i otyłości. Podczas snu reguluje się poziom leptyny, która bierze udział w długoterminowej regulacji pobierania pokarmu, a także zwiększa wrażliwość tkanek na insulinę.

            Istotnym czynnikiem w profilaktyce cukrzycy jest oczywiście prawidłowa dieta! Ważne jest aby w codziennej diecie kierować się kilkoma prostymi wskazówkami:

•  wybierać węglowodany złożone (pełnoziarniste pieczywo, ryż, kasze), które z jednej strony dostarczają niezbędnych składników odżywczych z drugiej zaś są bogatym źródłem błonnika pokarmowego. Z tych też powodów spożywanie węglowodanów złożonych, przy jednoczesnym ograniczaniu węglowodanów prostych (np. sacharoza, białe pieczywo) chroni przed rozwojem insulinooporności.

•  unikać spożywanie nasyconych kwasów tłuszczowych, których źródłem są np. wołowina, wieprzowina, masło, masło kakaowe, olej palmowy.

•  unikać spożywania kwasów tłuszczowych typu trans (inaczej utwardzone oleje roślinne). Źródeł tłuszczów trans jest wiele. Można je między innymi znaleźć: we wszelkiego rodzaju fast foodach, a także w chipsach, paluszkach, słodyczach i innych „smacznych” przekąskach. Są one niebezpieczne ponieważ powodują wzrost cholesterolu (frakcja LDL) we krwi, którego następstwem mogą być m.in. choroby układu krążenia.

•  wybierać produkty bogate w NNKT (niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe), które zmniejszają ryzyko insulinooporności, podnosząc przy tym poziom „dobrego” cholesterolu (HDL). Ich źródła to m.in. oliwa z oliwek, olej lniany czy też ryby morskie (makrela, śledź, łosoś).

•  spożywać produkty i potrawy o średnim bądź niskim indeksie glikemicznym (IG). Dzięki temu glukoza stopniowo uwalniana do krwi nie powoduje nagłego i wysokiego wzrostu insuliny, chroniąc przed wspominaną już insulinoopornością.

•  spożywać produkty bogate w magnez oraz witaminę D. Magnez odgrywa istotną rolę w regulacji działania insuliny, natomiast witamina D bierze udział w regulacji pracy komórek trzustki oraz w produkcji insuliny. Bogate w magnez są m.in.: produkty zbożowe, pestki dyni, migdały oraz szpinak. Witamina D w dużych ilościach znajduje się w olejach z wątroby ryb (tran). Ponadto witamina D może syntetyzować się w naszej skórze przy udziale promieniowania UV, czyli ekspozycji na światło słoneczne.

Warto pamiętać, że jesteśmy odpowiedzialni za stan naszego zdrowia i samopoczucia. I to jak kształtujemy nasze nawyki żywieniowe będzie miało odbicie w przyszłości. Dlatego nie odkładajmy zdrowia na później i zacznijmy już dziś troszczyć się o to co ważne!

            Jeżeli zauważasz u siebie objawy takie jak:

•  duże pragnienie oraz częste oddawania moczu

•  chudnięcie, mimo normalnej diety

•  drażliwość, apatia

•  zmęczenie, senność

•  łatwo powstające siniaki oraz trudniej gojące się rany

•  sucha, swędząca skóra

•  stany zapalne narządów płciowych

Zgłoś się na wizytę kontrolną do lekarza w celu wykonania rutynowych badań w kierunku cukrzycy!

Bibliografia:

1.  Mirosław Jarosz; „Praktyczny podręcznik dietetyki”, Warszawa Instytut Żywności i Żywienia;

2. Nancy J. Peckenpaugh; „Podstawy żywienia i dietoterapia” wydawnictwo Elsevier

3. Palomer X, Gonzalez-Clemente JM, Blanco-Vaca F, Mauricio D; „Role of vitamin D in the pathogenesis of type 2 diebetes mellitus”, Diabetes Obes Metab 10(3): 158-197,2008;

4. J. Gawęcki, L. Hryniewiecki; „Żywienie człowieka, podstawy nauki o żywieniu”; 

5. P. Gogga, J. Karbowska, W. Meissner, Z. Kochan; „ Rola leptyny w regulacji metabolizmu lipidów i węglowodanów”; Postępy Hig Med Dośw; 65, 255-262, 2011; 

źródło grafiki : google grafika