Powszechnie w opisie
wszelkiego rodzaju diet czy zaleceń żywieniowych mówi się o odpowiednim
stosunku takich makroelementów jak białka, węglowodany i tłuszcze. Są to
makrocząsteczki, które są budowane przez mniejsze związki. I tak zaczynając od najważniejszego
składnika budulcowego, czyli białka.
Białko zbudowane jest z
aminokwasów, czyli związków węgla, tlenu i azotu połączonych ze sobą wiązaniami
peptydowymi. Znanych jest ponad 300 aminokwasów
występujących naturalnie, jednak w skład białek wszystkich organizmów żywych
wchodzi głównie 20 podstawowych aminokwasów. Najważniejszym podziałem aminokwasów,
z punktu widzenia żywienia człowieka, jest podział na aminokwasy endogenne
(czyli takie, które nasz organizm może syntetyzować samodzielnie) i egzogenne (czyli
te, które należy dostarczyć z pożywieniem).
FILLM
TTV,
czyli 8 niezbędnych aminokwasów egzogennych. Do tej grupy zaliczamy 8
aminokwasów: leucynę, izoleucynę, walinę, lizynę, treoninę, metioninę,
fenyloalaninę
i tryptofan.
i tryptofan.
FENYLOALANINA
Rola
W organizmie człowieka jest niezbędna do: syntezy
hormonów tarczycy (dijodotyrozyny, trijodotyrozyny i tyroksyny) i hormonów
nadnerczy (adrenaliny i noradrenaliny). Zapewnia prawidłową pracę i rozwój
układu nerwowego. Uważa się, że aminokwas ten wspomaga leczenie depresji,
problemów z koncentracją i pamięcią.
Niedobór
Niedobór fenyloalaniny powoduje: splątanie, depresję, odbarwiania
i wypadanie włosów, impotencję, zmniejszenie apetytu, problemy
z pamięcią, braki energii, zaburzenia wzrostu u dzieci.
Źródła
Fenyloalanina znajduje się w mięsie, wędlinach,
drobiu, rybach, mleku i produktach mlecznych, suchych nasionach
strączkowych.
IZOLEUCYNA
Rola
Uczestniczy w regulacji poziomu cukru we krwi, bierze
udział w syntezie białek w wątrobie i w mięśniach, uczestniczy
w procesie krzepnięcia krwi, przyspiesza gojenie się ran, uczestniczy
w produkcji hormonu wzrostu u dzieci, wspomaga regeneracje tkanek,
mięśni, skóry i paznokci.
Niedobór
Niedobór izoleucyny może powodować: bóle głowy, zawroty
głowy, apatię, zmęczenie, depresje, splątanie. Bardzo często objawy te
przypominają objawy hipoglikemii.
Źródła
Izoleucyna występuje w produktach zawierających
białko: jajach, rybach, mięsie, produktach mlecznych, ziarna sezamu, orzeszki
ziemne, soczewica, migdały.
LIZYNA
Aminokwas ten wiąże się z ołowiem
i przyspiesza w ten sposób jego usuwanie z organizmu.
Rola
Ułatwia wchłanianie wapnia z jelita cienkiego, wspomaga pracę jajników, sprzyja
koncentracji umysłowej, jest potrzebna do prawidłowego przebiegu laktacji,
wpływa na objętość włosów.
Niedobór
Braki lizyny mogą prowadzić do: zaniku mięśni, trudności
z koncentracją, odwapnienia kości, przekrwienia oczu, zmęczenia, rozdrażnienia,
drażliwości, zawrotów głowy, utraty apetytu, anemii, wypadania włosów, zaburzeń
pracy układu rozrodczego, a u dzieci i młodzieży upośledzeniem tempa
wzrostu.
Źródła
Znaczne ilości tego aminokwasu można znaleźć w: jajkach,
mleku i produktach mlecznych – jogurcie, kefirze, maślance, kurczaku, jagnięcinie,
czerwonym mięsie, rybach, soi i produktach z niej wytworzonych, kiełkach
zbóż, produktach z pełnego ziarna (nie poddanych obróbce cieplnej), szpinaku,
czarnym kminku.
Leucyna
Leucyna posiada bardzo ciekawą cechę - wpływa na odczuwanie głodu
i jest niezbędna do aktywacji enzymu hamującego łaknienie. Ponadto, bierze
ona udział w produkcji
hormonu wzrostu, regeneracji powysiłkowej mięśni, przyspiesza gojenia się ran
oraz pomaga utrzymać właściwy poziom cukru we krwi.
Źródła: soja, soczewica, fasola, groch, ser żółty, ser
brie, wołowina, twaróg
Niedobór
Niedobór leucyny zdarza się bardzo rzadko i na
ogół jest związany z bardzo ubogą dietą. Objawami niedoboru jest: zmęczenie,
osłabienie mięśni, depresja, rozdrażnienie, zwiększona wrażliwość na ból, bóle
głowy, zawroty głowy.
METIONINA
Rola
Metionina w organizmie człowieka pełni wiele
różnych funkcji: jest ważnym regulatorem układu nerwowego i mięśniowego, neutralizuje
wolne rodniki – dzięki czemu działa stabilizująco na DNA i działa
przeciwnowotworowo, spowalnia proces degradacji białek w stanach
chorobowych i oparzeniach, przeciwdziała stłuszczeniu komórek wątrobowych,
reguluje pracę tarczycy, działa detoksykacyjnie.
Niedobór
Dieta uboga w metioninę może
prowadzić do: osłabienia włosów, hipercholesterolemii – wysokich poziomów
cholesterolu we krwi, niealkoholowego stłuszczenia wątroby, niedokrwistości, ubytku
masy ciała, osłabionej odporności, zaburzeń psychicznych, spowolnienia wzrostu
u dzieci, u kobiet w ciąży zwiększa ryzyko wystąpienia wad cewy
nerwowej płodu – np. przepukliny oponowo-rdzeniowej czy rozszczepu kręgosłupa.
Źródła
Dobrymi źródłami metioniny są: jaja, ryby, nasiona
sezamu, orzechy brazylijskie, produkty zbożowe, nasiona roślin strączkowych
TRYPTOFAN
Umożliwia on
syntezę melatoniny i serotoniny, zwanej hormonem
szczęścia. Zmniejsza ona napięcie nerwowe, działa uspokajająco, wpływa
dobroczynnie na sen. Co ciekawe, mimo iż tryptofan jest niezbędny w wielu
szlakach metabolicznych, jego stężenie jest najmniejsze wśród wszystkich
aminokwasów.
Najlepszymi źródłami tryptofanu są
produkty bogate w białko: sojowe, rośliny strączkowe, twaróg, drób, ser żółty,
ryby, szparagi, ananas, pestki słonecznika, szpinak, banany, mleko.
Rola
Tryptofan reguluje przemianę materii (zmniejsza
apetyt), wpływa na metabolizm węglowodanów, odgrywa ważną rolę
w biosyntezie niacyny i witaminy B6, zwiększa odporność, bierze
udział w procesie rozmnażania, jest niezbędny do prawidłowego przebiegu
laktacji, uczestniczy w procesie wydzielania hormonu wzrostu,
Niedobory
Niedobory tryptofanu powodują: zahamowanie wzrostu,
niedokrwistość, zanik tkanek, utratę owłosienia, stwardnienie skóry,
stłuszczenie wątroby, degenerację kanalików nasiennych, degenerację mięśni
gładkich, zahamowanie laktacji.
TREONINA
Rola w organizmie
Treonina jest aminokwasem potrzebnym naszemu
organizmowi do: prawidłowego metabolizmu tłuszczów w wątrobie, utrzymania
prawidłowej budowy szkliwa zębów, produkcji przeciwciał, utrzymania homeostazy
ośrodkowego układu nerwowego, prawidłowej pracy tarczycy, transportu pokarmu
w przewodzie pokarmowych, przyswajania składników odżytwczych
Niedobór
Objawami niedoboru treoniny są: emocjonalne
pobudzenie, trudności z przyswojeniem składników pokarmowych, zaburzenia
trawienia, stłuszczenie wątroby, u dzieci – zahamowanie wzrostu.
Źródła
Treonina znajduje się w mięsie, mleku, jajach,
zbożach, strączkowych, warzywachi owocach.
WALINA
Rola
Walina w organizmie człowieka jest niezbędna w wielu
bardzo różnorodnych procesach, m.in.: do biosyntezy kwasu pantotenowego, czyli witaminy B5, do wytwarzania energii
w mięśniach, do utrzymania równowagi hormonalnej – wpływa bo wiem na
poziom hormonu wzrostu, do regulacji metabolizmu, zwłaszcza biosyntezy
węglowodanów, do stymulacji wzrostu mięśni, do prawidłowej pracy układu
nerwowego, do odbudowy tkanek po chorobie, urazach itp. do prawidłowej pracy
systemu immunologicznego.
Niedobór
Zbyt małe ilości waliny mogą powodować: drżenie
mięśni, bezsenność, anemię, zaburzenia koordynacji, nadwrażliwość na dotyk, brak
łaknienia, spadek masy ciała.
Źródła
Walina występuje w większych ilościach w: serach,
rybach i owocach morza, mięsie, drobiu, jajach, nasiona sezamu, soczewica,
wodorosty (spirulina),soja, orzechy włoskie.
Bibliografia :
- Gawęcki J., Podstawy nauki o żywieniu, 2012, PWN, Warszawa
- McCormack SE1, Shaham O, McCarthy MA, Deik AA, Wang TJ, Gerszten RE, Clish CB, Mootha VK, Grinspoon SK, Fleischman A., Circulating branched-chain amino acid concentrations are associated with obesity and future insulin resistance in children and adolescents. Pediatr Obes. 2013 Feb;8(1):52-61. doi: 10.1111/j.2047-6310.2012.00087.x.
- Millward DJ, Knowledge gained from studies of leucine consumption in animals and humans, J Nutr. 2012 Dec;142(12):2212S-2219S. doi: 10.3945/jn.111.157370.
- Heine W1, Radke M, Wutzke KD, The significance of tryptophan in human nutrition. Amino Acids. 1995 Sep;9(3):91-205. doi: 10.1007/BF00805951.
- Hakuno D, Hamba Y, Toya T, Adachi T, Plasma amino acid profiling identifies specific amino acid associations with cardiovascular function in patients with systolic heart failure., PLoS One. 2015 Feb 6;10(2):e0117325. doi: 10.1371/journal.pone.0117325.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz