Wpływ witaminy D na Twoje zdrowie, autor : Karmena Bartwicka

Wpływ witaminy D na Twoje zdrowie

Witamina D (cholekalcyferol) jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Może być dostarczana w postaci naturalnej lub syntetycznej. Jedną z naturalnych dróg podaży jest synteza za pomocą promieniowania słonecznego. Reakcja fotochemiczna w skórze polega na wykorzystaniu energii promieniowania UVB. Nieaktywna forma witaminy jest przekształcana do aktywnego metabolitu. Miejscem procesu przemiany witaminy są nerki i wątroba. Wpływ promieniowania słonecznego może odpowiadać za uszkodzenia kwasu dezoksyrybonukleinowego (DNA, z ang. deoxyribonucleic acid), jak również za hamowanie procesu wytwarzania przeciwciał i komórek odpornościowych. Przeciw niekorzystnemu promieniowaniu działa system witaminy D, który zmniejsza uszkodzenia nośnika informacji genetycznych i nowotworzenie. Kolejną naturalną drogą dostarczenia witaminy D do organizmu jest żywność.

 Źródłem w diecie są: tłuste ryby m.in węgorz, pstrąg tęczowy, śledź, łosoś, halibut, szprot, a także wzbogacone w ten składnik produkty tj. mleko. Cholekalcyferol dostarczony do organizmu utrzymuje homeostazę minerałów. Uczestniczy w syntezie kalcytriolu, czyli hormonu, który zwiększa wchłanianie wapnia, potasu i fosforu.

W okresie letnim w zależności od: wieku, pigmentacji skóry, noszonej odzieży i stosowania filtrów ochronnych u osób dorosłych występuje zbliżony poziomy witaminy D między 10 a 20nmol/l, natomiast znikomy poziom u osób starszych. W okresie jesienno - zimowym obserwuje się występowanie niedoborów witaminy D w każdej grupie wiekowej. Zmniejszony poziom występuje u ponad 70% populacji. Związane jest to z niewystarczającą ekspozycją na światło słoneczne oraz z niewystarczającym spożyciem produktów bogatych w ten składnik. Połączenie ekspozycji na słońce, podaż wyżej wymienionych produktów oraz stosowanie suplementacji od września do kwietnia jest właściwy, aby dostarczyć do organizmu wystarczającą ilość witaminy D.

Niedobór witaminy D charakteryzowany jest często, jako jeden z czynników odpowiedzialnych za choroby układu kostnego. Istnieje wiele badań potwierdzających rolę witaminy D w zwiększeniu wchłaniania wapnia, a tym samym zmniejszeniu ryzyka osteoporozy. W ostatnich latach zgromadzono również liczne badania epidemiologiczne dotyczące wpływu witaminy D na przebieg wielu innych chorób cywilizacyjnych. Dostępna literatura opisuje odwrotną zależność między witaminą D, a chorobami przez odkrycie receptora tej witaminy (Vitamin D receptor,VDR) w większości tkanek i komórek. Systematycznie aktualizowane są informacje na temat wpływu suplementacji witaminy D w profilaktyce chorób dieto zależnych.

Istotnym faktem jest znaczenie niedoboru witaminy D, a chorobowością sercowo-naczyniową.  Rekomendacje dotyczą głównie hamowania rozwoju niewydolności serca, zawału mieśnia sercowego. Wielokrotnie stwierdza się związek niedoboru tej witaminy ze stanami zapalnymi. Niskie stężenie korelowane jest z przerostem lewej komory serca i zaburzeniami naczyniowymi. Stężenie optymalne (>30-50ng/ml) poprawia odnowę naczyń krwionośnych poprzez wzrost liczby komórek regenerujących naczynia.

Witamina D ma również znaczenie w przebiegu cukrzycy typu 2. Stwierdzono, że u osób z niskim poziomem witaminy D o 20% częściej obserwuje się występowanie cukrzycy typu 2. Stwierdzono także postęp w wydzielaniu insuliny u pacjentów z cukrzycą.

Udowodniono, że istnieją istotne interakcje pomiędzy adaptacją układu odpornościowego z witaminą D. Do prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego, a w szczególności chorób autoimmunologicznych tj. cukrzyca typu 1, łuszczyca witamina D sprzyja regulacji odpowiedzi zapalnej.

Stres oksydacyjny, neurodegeneracja oraz zapalenie łączy stwardnienie zanikowe boczne (ALS, Amyotrophic lateral sclerosis) z takimi chorobami jak niewydolność serca, reumatoidalne zapalenie stawów, chorobę Alzheimera, chorobę Parkinsona.  Potwierdza to, że witamina D poprawia patofizjologię wyżej wymienionych chorób, wobec tego może łagodzić konsekwencje schorzeń.

Witaminą D może wywołać postęp w leczeniu ALS przy  obniżonej sprawności mięśni oraz zmniejsza obumieranie neuronów.

Rola witaminy D w wspomaganiu układu sercowo-naczyniowego, odpornościowego i mięśniowo-szkieletowego przekłada się na znaczenie tej witaminy w wysiłku fizycznym. Witamina D może być związana z maksymalnym poborem tlenu, poprzez działanie receptora Witaminy D może uczestniczyć w syntezie białek tkanki mięśniowej.

Kolejnymi doniesieniami była profilaktyka nowotworów. Witamina D może wywierać działanie ochronne i działanie neurotropowe bezpośrednio na poziomie komórkowym, na przykład poprzez regulowanie ekspresji genu.

Prospektywne badania sugerują, ze wyższy poziom witaminy D wiąże się z mniejszym ryzykiem wystąpienia nowotworu jelita grubego, a także poprawy stanu zdrowia u chorych. Obecnie jest pewne, że suplementacja witamin D₃ zmniejszyła umieralność z powodu raka.

Podsumowując witaminę D należy uznać za obiecujący i stosunkowo bezpieczny składnik odżywczy w zakresie zapobiegania oraz leczenia wspomagającego leczenia chorób cywilizacyjnych tj. choroby układu krążenia, cukrzycy, układu immunologicznego i nowotworów złośliwych.

Piśmiennictwo:

1.       Al Mheid I, Patel RS, Tangpricha V, Quyyumi AA., Vitamin D and cardiovascular disease: is the evidence solid? ,”Eur Heart J.”2013,34(48):3691-8. doi: 10.1093/eurheartj/eht166.

2.       Bjelakovic G, Gluud LL, Nikolova D, Whitfield K, Krstic G, Wetterslev J, Gluud C., Vitamin D supplementation for prevention of cancer in adults.,”Cochrane Database Syst Rev.”2014,23;6:CD007469.

3.       Bjelakovic G, Gluud LL, Nikolova D, Whitfield K, Wetterslev J, Simonetti RG, Bjelakovic M, Gluud C. Vitamin D supplementation for prevention of mortality in adults. ,”Cochrane Database Syst Rev.”2014,  10;1:CD007470. doi: 10.1002/14651858.CD007470.pub3.

4.       Gianforcaro A, Hamadeh MJ., Vitamin D as a potential therapy in amyotrophic lateral sclerosis,” CNS Neurosci Ther.” 2014,20(2):101-11.

5.       Gordon-Thomson C, Tongkao-on W, Song EJ, Carter SE, Dixon KM, Mason RS.,Protection from ultraviolet damage and photocarcinogenesis by vitamin D compounds.,” Adv Exp Med Biol.”2014,810:303-28.

6.       Hirani V, Cumming RG, Le Couteur DG, Naganathan V, Blyth F, Handelsman DJ, Waite LM, Seibel MJ., Low levels of 25-hydroxy vitamin d and active 1,25-dihydroxyvitamin d independently associated with type 2 diabetes mellitus in older Australian men: the concord health and ageing in men project,” J Am Geriatr Soc.”2014,62(9):1741-7

7.       Kampmann U, Mosekilde L, Juhl C, Moller N, Christensen B, Rejnmark L, Wamberg L, Orskov L.,Effects of 12 weeks high dose vitamin D3 treatment on insulin sensitivity, beta cell function, and metabolic markers in patients with type 2 diabetes and vitamin D insufficiency - a double-blind, randomized, placebo-controlled trial.,” Metabolism.”2014, 63(9):1115-24. doi: 10.1016/j.metabol.2014.06.008.

8.        Lips P, van Schoor NM, de Jongh RT., Diet, sun, and lifestyle as determinants of vitamin D status.,” Ann N Y Acad Sci.”2014,1317:92-8.

9.       Liu Y, Li YW, Tang YL, Liu X, Jiang JH, Li QG, Yuan JY.,Vitamin D: preventive and therapeutic potential in Parkinson's disease.,” Curr Drug Metab.”2013,14(9):989-93.
10.  Moran DS, McClung JP, Kohen T, Lieberman HR.,Vitamin d and physical performance.,” Sports Med.”2013,43(7):601-11. doi: 10.1007/s40279-013-0036-y.
11.  Mutt SJ, Hyppönen E, Saarnio J, Järvelin MR, Herzig KH.,Vitamin D and adipose tissue-more than storage.,” Front Physiol.”2014,24;5:228. doi: 10.3389/fphys.2014.00228
12.  Ng K., Vitamin D for Prevention and Treatment of Colorectal Cancer: What is the Evidence? ,”Curr Colorectal Cancer Rep.”,2014,1;10(3):339-345.
13.  Norman P.E,Powell J.T, Vitamin D and cardiovascular disease,” Circ Res.”2014,114(2):379-93
14.   Prietl B, Treiber G, Pieber TR, Amrein K., Vitamin D and immune function.,“ Nutrients.”2013,5(7):2502-21. doi: 10.3390/nu5072502.
15.   Thill M, Terjung A, Friedrich M., Breast cancer--new aspects of tumor biology: are calcitriol and cyclooxygenase-2 possible targets for breast cancer? ,”Eur J Gynaecol Oncol.”2014,35(4):341-58.
 16.  Wranicz J., Szostak-Węgierek D., Health Outcomes Of Vitamin D. Characteristics And Classic Role.,” Rocz Panstw Zakl Hig”2014,65(3):179-184

17.  Zhan Y.,Samietz S.,Holfretet B.,Hannemann A.,Mesei P.,Nauck M.,Völzke H.,Wallaschofski H.,Dietrich T.,Kocher T., Prospective Study of Serum 25-hydroxy Vitamin D and Tooth LossJ, “Dent Res”2014,93: 639-644